تکنیک‌های طلایی ترجمه متون انگلیسی

یکی از راه‌های تبادل فرهنگی میان جوامع مختلف، ترجمه و بازگردانی متون به زبان‌های مختلف است. شاید در نگاه اول ترجمه یک متن کار چندان دشواری نباشد؛ اما بازگردانی متون مختلف چیزی فراتر از تسلط به زبان انگلیسی یا هر زبان دیگری است! یک مترجم خبره با شناخت مبانی علم ترجمه و به کارگیری فن ترجمه زبان انگلیسی، متون مختلف را بادقت و مهارت ترجمه می‌کند. اگرچه اخیرا استفاده از هوش مصنوعی و گوگل ترنسلیت در صنعت ترجمه بسیار رواج پیدا کرده است؛ اما متون ترجمه شده به کمک این ابزارها به‌هیچ‌وجه قابل‌مقایسه با متون ترجمه شده توسط مترجمان حرفه‌ای نخواهند بود. علت این تفاوت در شیوه بازگردانی و به کارگیری ظرافت و دقتی است که از عهده یک ربات کامپیوتری برنخواهد آمد!

انواع ترجمه

همان‌طور که می‌دانید فرایند ترجمه متون در زبان‌های مختلف، تنها از یک قاعده و شیوه خاص تبعیت نمی‌کند! در حقیقت روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارد که هر یک دارای دستورالعمل‌های مخصوص و قوانین مشخص هستند. باتوجه‌به اهمیت این مسئله، در ادامه به انواع ترجمه اشاره خواهیم کرد:

ترجمه کلمه‌به‌کلمه

یکی از ساده‌ترین فنون ترجمه زبان انگلیسی و سایر زبان‌ها، ترجمه کلمه‌به‌کلمه است. در این شیوه، تک‌به‌تک لغات به زبان مقصد بازگردانی شده و در ساختار جمله مرتب می‌شوند. تمرکز روی ترجمه لغات تا حدی سبب نادیده گرفته شدن دستور زبان خواهد شد؛ بنابراین به نظر می‌رسد این فن ترجمه زبان انگلیسی، چندان دقیق و استاندارد نباشد. متونی که به این شیوه ترجمه می‌شوند معمولاً دارای ساختار و جمله‌بندی مناسبی نیستند، به عبارتی شاید در این مدل از ترجمه، منظور از جملات درک شود؛ اما متن فوق، به‌هیچ‌وجه مطلوب و استاندارد نخواهد بود.

ترجمه آزاد

برخلاف مورد قبلی، در این شیوه، ترجمه به‌صورت لغت به لغت انجام نمی‌شود، بلکه مترجم با خواندن هر جمله، مفهوم و برداشت خود را در متن ترجمه خواهد نوشت. باتوجه‌به فرایند انجام این مدل از ترجمه، دست مترجم برای بازگردانی و جمله‌بندی بومی‌تر بازتر است‌. به عبارت بهتر می‌توان در جملات از مترادف‌ها یا جایگزین کلمات برای بهتر و قابل‌درک شدن مطلب استفاده کرد؛ بنابراین متون ترجمه شده به این روش، خیلی شسته‌رفته‌تر و قابل‌فهم‌تر هستند.

ترجمه کامل (وفادار)

در این فن ترجمه زبان انگلیسی یا سایر زبان‌ها، مترجم موظف است هر آنچه در متن وجود دارد را به زبان مقصد بازگردانی کند. در این روش، باید معنی لغات و اصول دستور زبان به‌طورکلی رعایت شود. متن ترجمه شده به روش فوق، در حقیقت یک نمونه بازگردانی شده بی‌نقص است که با ادای وفاداری کامل به‌منظور و هدف نویسنده انجام می‌شود. ترجمه کامل، در واقع یک اصول و روش ترجمه تخصصی مقاله و دانشنامه‌ها است.

ترجمه ادبی

در این شیوه ترجمه، کلمات و عبارات یک متن ادبی با شیوه‌ای خلاقانه و هنری به زبان مقصد بازگردانی می‌شوند. لحن و حالت شعرگونه یا دراماتیک در ترجمه این متون، باید به‌خوبی حفظ شود؛ بنابراین هر کسی توانایی ترجمه متون ادبی را ندارد! در حقیقت باتوجه‌به حساسیت متن موردنظر، مترجم باید کاملاً به دستور زبان مبدا و مقصد آشنایی داشته باشد تا بتواند بهترین ترجمه از متن مبدا را ارائه کند. ازاین‌رو داشتن تحصیلات دانشگاهی، آشنایی با قلم و افکار نویسنده و داشتن مهارت‌های نوشتاری برای مترجمان متون ادبی ضروری است.

ترجمه اقتباسی

این فن ترجمه زبان انگلیسی، تا حدی مشابه ترجمه آزاد است و در واقع نوعی ترجمه رها محسوب می‌شود! این روش اغلب برای ترجمه نمایشنامه‌ها و برخی داستان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. شیوه انجام آن به‌گونه‌ای است که اصل و چهارچوب محتوا حفظ می‌شود؛ اما برخی عبارات مطابق فرهنگ زبان مقصد تغییر داده می‌شوند. در حقیقت بهتر است بگوییم متن ترجمه شده به این روش، اقتباسی از متن اصلی خواهد بود.

ترجمه معنایی

در این روش ترجمه، زیبایی و موزون بودن متن و ساختار محتوا اولویت دارد. به این معنا که اگر عبارت بهتری برای ترجمه متن وجود داشته باشد بی‌درنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد، البته درصورتی‌که بر خلاف هدف محتوای اصلی نباشد! در حقیقت می‌توان گفت ترجمه معنایی چندان توجهی به معادل دقیق عبارات و فرهنگ قلم نویسنده ندارد؛ بنابراین با انعطاف بیشتری انجام می‌شود.

ترجمه اصطلاحی

متون ترجمه شده با این فن ترجمه زبان انگلیسی، حالت عامیانه‌تری دارند و مترجم باتوجه‌به اصطلاحات زبان مقصد شروع به بازگردانی متن می‌کند؛ بنابراین باید توانایی تفکیک معانی عبارات هر دو زبان را داشته باشد. این شیوه چندان دقیق و استاندارد نبوده و هدف از آن انتقال اصل ماجرا به زبان عامیانه و قابل‌فهم برای مردم است.

ترجمه ارتباطی

این فن ترجمه زبان انگلیسی با هدف انتقال معنا و پیام متن اصلی به مخاطب انجام می‌شود؛ بنابراین مترجم وظیفه دارد جملات و عبارات را به شیوه‌ای ملموس‌تر و متناسب با درک مخاطب بازگردانی کند.

انواع تکنیک و فن ترجمه زبان انگلیسی

برای پیشبرد فرایند ترجمه متون انگلیسی تنها تسلط به این زبان کافی نیست! در حقیقت این مهارت نسبی در کنار فراگیری اصول و نکات ترجمه انگلیسی می‌تواند از شما یک مترجم خوب و حرفه‌ای بسازد. به خاطر داشته باشید وظیفه اصلی مترجم بازگردانی متن به شیوه‌ای است که محتوای نهایی برای مخاطب قابل‌درک و فهم باشد. ازاین‌رو ضروری است که تکنیک‌های اصلی ترجمه متون انگلیسی را به‌خوبی بشناسد و به بهترین شکل از آن استفاده کند. به‌طورکلی تکنیک‌های ترجمه متون به دو دسته ترجمه مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شوند که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت:

تکنیک ترجمه مستقیم

در این فن ترجمه زبان انگلیسی تک‌به‌تک عبارات به زبان مقصد بازگردانی می‌شود این کار معمولاً به سه شیوه زیر انجام خواهد شد:

 قرض گرفتن

در این روش برخی از لغات و عبارات متن مادر عیناً در متن ترجمه آورده می‌شوند (بدون ترجمه). در حقیقت هر زبانی برخی از واژگانش را از فرهنگ دیگر قرض می‌گیرد که به‌تدریج به همان شکل در میان مردم جا می‌افتد منتها مترجم باید به این نکته توجه داشته باشد که دقیقاً چه عبارتی بهتر است عیناً منتقل شوند. این مهارت تشخیص در روش قرض گرفتن یک نکته کلیدی و حائز اهمیت است.

ترجمه تحت‌اللفظی

بر اساس دستورالعمل‌های این فن ترجمه زبان انگلیسی بازگردانی کلمه‌به‌کلمه در جملات ساده روند ترجمه را سریع‌تر خواهد کرد؛ اما نمی‌توان انتظار ساختاری منسجم را از متن نهایی داشت! در واقع زمانی که بی‌توجه به دستور زبان، تنها به چینش معنای کلمات در کنار یکدیگر پرداخته شود، عباراتی پدید می‌آیند که چندان قابل‌درک نیستند. نمونه‌ای از ترجمه تحت‌اللفظی را می‌توان در متون ترجمه شده توسط گوگل ترنسلیت یا چت جی‌پی‌تی مشاهده کرد. افعال و عبارات ناملموسی که در این متن‌ها وجود دارند، بیانگر عدم مطلوبیت ترجمه تحت‌اللفظی هستند. اگرچه گاهی استفاده از این تکنیک تنها راه‌حل موجود است!

گرته‌برداری

میان این فن ترجمه زبان انگلیسی و شیوه قرض گرفتن تشابهاتی وجود دارد، منتها دامنه انتقال عینی عبارات خیلی محدودتر است. در روش قرض گرفتن، یک جمله یا عبارت نقل‌قول گونه بدون ترجمه و صرفاً با هدف حفظ معنای آن به زبان مقصد منتقل می‌شود. این در حالی است که در شیوه گرته‌برداری، تنها کلمات و واژه‌های خاص بدون تغییر و ترجمه باقی می‌مانند؛ چرا که آنها دارای معنای تعریف شده‌ای در زبان مقصد نیستند.

تکنیک ترجمه غیرمستقیم

زمانی که نتوان عبارات و جملات انگلیسی را با فنون ترجمه مستقیم، به زبان مقصد بازگردانی کرد، تکنیک‌های ترجمه غیرمستقیم به کمک شما خواهند آمد. در حقیقت گاهی برای ارائه ترجمه بهتر، لازم است ساختار و عناصر جملات کمی تغییر کنند. این کار را می‌توانید با استفاده از انواع تکنیک‌های ترجمه غیرمستقیم انجام دهید.

جابه‌جایی

در این شیوه، ساختار و ترتیب کلمات یک جمله به‌گونه‌ای تغییر داده می‌شود که با دستور زبان مقصد همخوانی داشته باشد. این کار نباید به مفهوم جملات آسیب بزند. تغییرات مذکور شامل مواردی همچون جابه‌جایی اسم با فعل، صفت با اسم و… است. در حقیقت باتوجه‌به اینکه دستور زبان انگلیسی تفاوت‌های فاحشی با زبان فارسی دارد، وظیفه مترجم، انجام یک سری تغییر در کلمات و عبارات یک جمله است تا متن نهایی برای مخاطب فارسی‌زبان قابل‌درک باشد.

تلفیق

در این مورد از فن ترجمه زبان انگلیسی، مترجم موظف است لحن و بیان عبارات را به نحوی تغییر دهد که به معنا و مفهوم جمله اصلی آسیب نرسد. انجام این کار به علت تفاوتی است که میان شیوه بیان زبان مادر و زبان مقصد وجود دارد. در این تکنیک مفاهیم جملات به‌گونه‌ای بافرهنگ زبان مقصد تلفیق می‌شوند که مخاطب قادر به فهم آنها باشد.

یافتن معادل

همان‌طور که از نام این تکنیک پیداست، مترجم مطابق آن باید به دنبال جملات جایگزین برای یک سری عبارات موجود در متن مادر باشد. این فرایند خلاقانه چنان که به نظر می‌رسد آسان نیست! در واقع گاهی در برخی متون جملاتی وجود دارد که ترجمه عین آنها موجب گیج شدن مخاطب خواهد شد، در چنین شرایطی بهتر است با کمک خلاقیت و البته توجه به اصل و مفهوم جمله به دنبال معادلی برای آن باشید تا مخاطب منظور و مفهوم آن را به‌خوبی درک کند.

منطبق کردن

در این فن ترجمه زبان انگلیسی، جملات با یک نمونه منطبق جایگزین می‌شوند. در واقع زمانی که واژه‌ها یا عباراتی در فرهنگ مقابل، به شیوه خاص وجود داشته باشند، یک جایگزینی فرهنگی در متن باید اتفاق بیفتد. با این کار، متن ترجمه شده برای مخاطب آشناتر و قابل‌درک‌تر خواهد بود.

حذف کردن

زمانی که در متن یک سری واژه یا کلمات مشابه یا تکراری وجود داشته باشد، مترجم از تکنیک حذف کردن برای ترتیب دادن یک متن روان و پویا استفاده خواهد کرد. حتی زمانی که در متن بیش از حد به شرح جزئیات پرداخته شده باشد، مترجم موظف است با حذف موارد گفته شده از کسل‌کننده بودن متن بکاهد.

اضافه کردن

این تکنیک، درست برخلاف مورد قبلی عمل می‌کند. به عبارت بهتر، گاهی برای بهتر شدن کیفیت متن ترجمه شده لازم است یک سری واژه یا حتی عبارات کوتاه به محتوا اضافه شود؛ اما به شرطی که اصل محتوا زیر سوال نرود! این تکنیک بیشتر مناسب ترجمه کتاب‌های داستان است.

نکات ترجمه انگلیسی

آشنایی با اصول و فن ترجمه زبان انگلیسی، جز ابتدایی‌ترین آموخته‌های یک مترجم است؛ اما مسلماً این آشنایی درصورتی‌که با توجه و اهتمام به نکات کلیدی ترجمه همراه باشد خروجی به‌مراتب بهتر و درخشان‌تری خواهد داشت. باتوجه‌به اهمیت مسئله فوق، در ادامه مقاله لیستی از مهم‌ترین نکات ترجمه متون انگلیسی را برایتان جمع‌آوری کرده‌ایم:

استفاده از جملات کوتاه

به خاطر داشته باشید استفاده از جملات طولانی در نوشتن یا حتی ترجمه متون مختلف، یک اشتباه بزرگ دستور زبانی است! در حقیقت زمانی که تعداد کاراکترهای یک جمله از ۲۰ کلمه بیشتر شود، خواننده دچار رخوت و سردرگمی خواهد شد، حتی گاهی ممکن است در طول جمله فاعل و مفعول را گم کند؛ بنابراین سعی کنید در ترجمه متون، جملات کوتاه و ساده را به کار بگیرید تا متن نهایی قابل‌فهم و جذاب باشد.

حذف یا کوتاه کردن مجموعه‌های اسمی

زمانی که در متن یک سری اسم پشت‌هم ردیف شده باشند، تشخیص شخصیت‌ها برای خواننده دشوار و غیرقابل‌فهم می‌شود؛ بنابراین در چنین شرایطی باید از تکنیک تحت‌اللفظی فاصله گرفت و تاحدامکان رشته‌های اسمی را کوتاه کرد. این کار علاوه بر روان کردن متن و ایجاد درک بهتر برای مخاطب، فرایند ترجمه را نیز سرعت می‌بخشد.

پیروی از ترتیب استاندارد

رعایت این نکته، به‌ویژه برای مترجمان تازه‌کار ضروری است. در حقیقت، استفاده از ساختار و ترتیب استاندارد مطابق متن مادر، تا حد زیادی از بروز خطاهای ترجمه جلوگیری خواهد کرد. برای انجام هرچه بهتر این کار باید با دستورالعمل زبان مبدا و مقصد به‌خوبی آشنایی داشته باشید تا بتوانید بازگردانی جملات را به بهترین شکل ممکن انجام دهید.

استفاده از عبارات ثابت

درست است که استفاده از کلمات مترادف در ترجمه، متن نهایی را پربارتر و زیباتر نشان خواهد داد؛ اما در برخی مواقع، استفاده از این فن ترجمه زبان انگلیسی مشکلاتی را به وجود می‌آورد. به طور مثال در ترجمه مقالات و متون علمی وقتی در مورد یک پدیده یا ماده‌ای با ویژگی خاص سخن گفته می‌شود، بهتر است در تمامی متن عبارت ثابتی برای شرح آن مورد استفاده قرار گیرد. با این کار، مخاطب به طور دقیق منظور محتوا را متوجه خواهد شد. از طرفی استفاده از یک سری عبارات خاص در بازگردانی متون، سرعت فرایند ترجمه را به شکل قابل‌توجهی افزایش خواهد داد.

توجه به جزئیات و نکات متن

مواظب باشید که در روند ساده‌نویسی از نکات مهم متن غافل نشوید. برای جلوگیری از این مشکل، توصیه می‌شود همیشه پس از اتمام ترجمه یک پاراگراف آن را بازخوانی کنید. این کار به شما کمک خواهد کرد که متن ترجمه شده را با متن اصلی تطابق دهید و از ترجمه درست نکات مهم اطمینان حاصل کنید.

تصحیح اشکالات متن

به خاطر داشته باشید که نویسنده اصلی متن بی‌خطا و اشتباه نیست؛ بنابراین اگر در فرایند ترجمه عبارتی از نظرتان درست نبود می‌توانید اشکال آن را در متن ترجمه شده برطرف کنید. همچنین در صورت امکان، با قرار دادن یادداشتی برای نویسنده او را از این مشکل باخبر سازید.

توجه به لحن متن

یکی دیگر از تکنیک‌ها و فن ترجمه زبان انگلیسی توجه به لحن متن مبدا است. اگر قرار به ترجمه یک متن ادبی است، باید لحن شعرگونه و موزون متن را به‌خوبی حفظ کنید یا حتی در زمانی که مشغول ترجمه یک متن رسمی هستید نباید عبارات عامیانه را به کار بگیرید.

افزایش دایره لغات

برای اینکه به‌مرور کیفیت ترجمه‌های شما بهبود پیدا کند و تبدیل به مترجمی حرفه‌ای شوید، باید دایره لغات خود را در زمینه فعالیت موردنظر حسابی تقویت کنید. در همین راستا روزی است به دنبال لغت‌نامه‌های مرتبط باشید و با مطالعه مرتب و روزانه آنها، روند پیشرفت خود را سرعت ببخشید.

استفاده از دیکشنری استاندارد

فراموش نکنید که حتی مترجم‌های خبره و باتجربه نیز گاهی از دیکشنری برای ترجمه متون مختلف کمک می‌گیرند؛ بنابراین یک دیکشنری خوب و استاندارد از جمله ابزار موردنیاز هر مترجم است. به همین خاطر توصیه می‌شود دراسرع‌وقت یک دیکشنری انگلیسی‌به‌فارسی و فارسی‌به‌انگلیسی تهیه کنید.

خواندن متون ترجمه شده

خواندن نمونه‌های ترجمه شده سایر مترجمان به‌مرورزمان اشکالات جزئی و کلی شما را برطرف خواهد کرد. حتی می‌توانید گاهی به مقایسه متن مبدا و مقصد بپردازید و نکاتی که به نظرتان مهم و اساسی است را یادداشت کنید و در جهت بهبود مهارت‌های ترجمه خود از آنها بهره بگیرید.

جمع‌بندی

ترجمه متون مختلف علاوه بر تسلط به زبان انگلیسی، نیازمند آشنایی با مباحث پایه علم ترجمه و به کارگیری راهکارها و فن ترجمه زبان انگلیسی است. برای انجام یک ترجمه مناسب و استاندارد در گام اول باید انواع شیوه ترجمه را به‌خوبی بشناسید. از جمله این روش‌ها می‌توان به ترجمه کلمه‌به‌کلمه، ترجمه آزاد، ترجمه کامل و… اشاره کرد. در ادامه استفاده از تکنیک‌های ترجمه مستقیم و غیرمستقیم به شما در بازگردانی متون مختلف کمک خواهد کرد. درصورتی‌که قصد فعالیت در صنعت ترجمه را دارید یا حتی می‌خواهید مهارت‌های خود را در این زمینه بهبود ببخشید می‌توانید از دوره‌های مرتبط به این حرفه استفاده کنید. مجموعه آموزشی دایری لن با به کارگیری منابع معتبر جهانی و اساتید خبره قادر است در تحقق این امر مهم به شما کمک کند. جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با راه‌های ارتباطی مجموعه تماس حاصل کنید.